Dericilik ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI

Deri işlenen fabrika ve atölyelerde, tabakhanelerde görev yapan Deri Teknikerleri, kokulu, kirli ve ıslak bir çalışma ortamında genellikle ayakta çalışırlar. Çalışma saatleri üretim durumuna göre değişken olabilir. Zaman zaman büroda da çalışırlar. Pazarlama ve teknik destek elemanı olarak gezici hizmet verenlerin ehliyet zorunluluğu yanında seyahate engel bir durumunun olmaması da beklenir. Yabancı dil bilmek önemli bir tercih sebebidir. Çalışırken mühendislerle ve işçilerle iletişim halindedirler.

Deri Teknikeri olmak isteyenlerin özellikleri

- Kimya ve Biyoloji öncelikte olmak üzere fen bilimlerine ilgi duyan ve başarılı;
- Kimyasal maddelere aşırı duyarlılığı olmayan;
- Uzun süre ayakta durabilecek kadar dayanıklı;
- Kötü kokulu ve nemli ortamdan rahatsız olmayan;
- Ayrıntılara önem veren;
- Renkleri ayırdedebilen;
- Sorumluluk sahibi;
- Başkalarını yönlendirebilen ve denetleyebilen;
- Ekip çalışmasına yatkın kimseler olmaları gerekir.

Deri Teknikeri Görevleri

Deri işletmesindeki sorumlu birim amiri (Deri veya Kimya mühendisi ) tarafından hazırlanan program çerçevesinde işlenecek ham derilerin seçilmesi, işlentiye alınarak istenilen amaca uygun derinin üretilmesi amacı ile:

- Üretim safhasının her aşamasında deri kontrollerini yapar;
- Derilerin üretiminde çalışacak işçilerin sevk ve kontrolünü yapar;
- Üretim esnasında doğabilecek sorunları birim amirine iletir;
- Deri üretimi esnasında doğacak maliyeti hesaplar;
- Kimyasal malzemelerin stok hesabını tutarak malzeme azaldığında birim amirine bildirir;
- Üretimin her aşamasında derilerin kontrolünü yaparak deri kalitesi hakkında birim sorumlusuna rapor verir;
- Ayrıca deri kimyasalları üreten firmaların pazarlama ve teknik destek birimlerinde gezici eleman olarak da görev alabilirler.

DERİ TEKNİKERİ Ne İş Yapar?

TANIM
Ham deri veya kürkün, amaca uygun çeşitli işlemlerle kullanıma hazır hale getirilmesinde, deri teknolojisi alanında yetişen Mühendisinin gözetim ve denetimi altında çalışan teknik elemandır.

A-GÖREVLER

Deri işletmesindeki sorumlu birim amiri (Deri veya Kimya mühendisi ) tarafından hazırlanan program çerçevesinde işlenecek ham derilerin seçilmesi, işlentiye alınarak istenilen amaca uygun derinin üretilmesi amacı ile:

- Üretim safhasının her aşamasında deri kontrollerini yapar;
- Derilerin üretiminde çalışacak işçilerin sevk ve kontrolünü yapar;
- Üretim esnasında doğabilecek sorunları birim amirine iletir;
- Deri üretimi esnasında doğacak maliyeti hesaplar;
- Kimyasal malzemelerin stok hesabını tutarak malzeme azaldığında birim amirine bildirir;
- Üretimin her aşamasında derilerin kontrolünü yaparak deri kalitesi hakkında birim sorumlusuna rapor verir;
- Ayrıca deri kimyasalları üreten firmaların pazarlama ve teknik destek birimlerinde gezici eleman olarak da görev alabilirler.

KULLANILAN ALET VE
MALZEMELER

- Kimyasal maddeler,
- Laboratuvar cam malzemeleri,
- Ölçü- tartı cihazları,
- Deri makinaları.

PROGRAMIN İHTİYAÇ DUYDUĞU
PROGRAMA YÖNELİK ÖZEL
LABORATUVARLAR

- Kimya Laboratuvarı
- Deri Teknolojisi Laboratuvarı
- Fiziksel Test Laboratuvarı
- Finisaj Atölyesi


B-MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER

Deri Teknikeri olmak isteyenlerin:

- Kimya ve Biyoloji öncelikte olmak üzere fen bilimlerine ilgi duyan ve başarılı;
- Kimyasal maddelere aşırı duyarlılığı olmayan;
- Uzun süre ayakta durabilecek kadar dayanıklı;
- Kötü kokulu ve nemli ortamdan rahatsız olmayan;
- Ayrıntılara önem veren;
- Renkleri ayırdedebilen;
- Sorumluluk sahibi;
- Başkalarını yönlendirebilen ve denetleyebilen;
- Ekip çalışmasına yatkın kimseler olmaları gerekir.


C-ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI

Deri işlenen fabrika ve atölyelerde, tabakhanelerde görev yapan Deri Teknikerleri, kokulu, kirli ve ıslak bir çalışma ortamında genellikle ayakta çalışırlar. Çalışma saatleri üretim durumuna göre değişken olabilir. Zaman zaman büroda da çalışırlar. Pazarlama ve teknik destek elemanı olarak gezici hizmet verenlerin ehliyet zorunluluğu yanında seyahate engel bir durumunun olmaması da beklenir. Yabancı dil bilmek önemli bir tercih sebebidir. Çalışırken mühendislerle ve işçilerle iletişim halindedirler.


D-MESLEĞİN EĞİTİMİ

MESLEK EĞİTİMİNİN
VERİLDİĞİ YERLER

Mesleğin eğitimi İstanbul Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu Dericilik Programında verilmektedir.

ÖN EĞİTİMDE BAŞARILI OLUNMASI
GEREKEN DERSLER

Kimya, Deri Histolojisi.

MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ
KOŞULLARI

- Meslek liselerinin, Kimya, Deri Teknolojisi, Ayakkabı Teknolojisi, Ayakkabıcılık, Deri Konfeksiyon, Deri Hazır Giyim bölümlerinden birinden mezun olanlar Dericilik ön lisans programına sınavsız geçiş için başvurabilirler. Gereken koşullara sahip oldukları takdirde yerleştirilebilirler.

- Meslek liselerinin sınavsız geçiş için belirlenen bölümleri dışındaki bölümlerden ya da liselerden mezun olanlar/olacaklar ise sınavsız yerleştirme sonunda kontenjan kalırsa ek yerleştirme ile açık olan programlara isteklerine ve ÖSS puanlarına göre yerleştirilebileceklerdir. Bunun için bu kişilerin ÖSYM Başkanlığınca yapılan Öğrenci Seçme Sınavına (ÖSS) girmeleri ve yeterli “Eşit ağırlıklı (EA)” puanı almaları gerekir.

EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ

Mesleğin eğitim süresi 2 yıldır.
Eğitim süresince öğrencilere;
1.Sınıf-1.Yarıyıl:
Kimya-I, Deri Histolojisi, Ham Deri ve Ticareti, Deri Teknikerliğine Giriş, Fizik, Matematik, Türk Dili-I, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi-I, Yabancı Dil-I, Güzel Sanatlar-I
1.Sınıf-2.Yarıyıl
Kimya-II, Genel Deri Teknolojisi, Deri Makinaları, Deri Teknolojisi Laboratuvarı-I, Deri Terminolojisi, Bilgisayar, Türk Dili-II, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi-II, Yabancı Dil-II, Güzel Sanatlar-II
2.Sınıf-1.Yarıyıl
Deri Kimyası, Deri Teknolojisi Laboratuarı-II, Büyükbaş Deri Teknolojisi, Küçükbaş Deri Teknolojisi, Kürk Teknolojisi, Endüstriyel Mikrobiyoloji ve Deri Hastalıkları, Sanayi Histolojisi, İş Yeri Yönetimi
2.Sınıf-2.Yarıyıl
Deri Finisajı, Deri Teknolojisi Laboratuvarı III, Endüstriyel Toksikoloji ve Çevre Koruma, Deride Fizik Testler, Deride Kimyasal Testler, Toplam Kalite ve Standardizasyon, Derilerin Korunması ve Saklanması, Genel ve Teknik İletişim, Deri Seminerleri, Bitirme Projesi

Ayrıca her eğitim döneminin sonunda 40 işgünü olmak üzere toplam 80 işgünü İşyeri Uygulamalı Eğitimi ( Staj ) yapma zorunluluğu vardır.


EĞİTİM SONUNDA ALINAN
BELGE-DİPLOMA VE UNVANI

Eğitimini başarıyla tamamlayanlara ön lisans diploması ve “Deri Teknikeri” unvanı verilir.

E-ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI

Sektörün performansı önemli ölçüde ihracata bağlıdır. Ülkemiz dünyada deri giyim eşyası ihraç eden ülkeler arasında 4. sıradadır ve Deri sektörü kayıtlı toplam ihracatımızda % 2’lik bir paya sahiptir. Ancak yurtdışı talepteki değişiklikler sektörün başarısını ve iş bulma olanaklarını geçici olarak etkilemektedir.

İstanbul, İzmir ve Tekirdağ (Çorlu) gibi Organize Deri Sanayii’nin gelişmiş olduğu iller yanında; Gerede (Bolu), Manisa, Salihli (Manisa), Kula (Manisa), Uşak, Bor (Niğde), Denizli, Yalvaç (Isparta), Isparta, Karacasu (Aydın), Biga (Çanakkale), Ezine (Çanakkale), Gönen (Balıkesir), Mustafakemalpaşa (Bursa) ve Bursa gibi pek çok merkezde irili ufaklı birçok deri işletmesi mevcuttur.

F-EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ

EĞİTİM SÜRESİNCE

Öğrenciler eğitimleri süresince :
- Kredi ve Yurtlar Kurumunca verilen öğrenci kredisinden,
- Türk Deri Vakfı’nın başarılı öğrencilere verdiği karşılıksız burstan,
- Diğer kamu kurum ve kuruluşlarının sağladığı kredi ve burs olanaklarından yararlanabilirler.

EĞİTİM SONRASI

Dericilik sektöründe çalışanların ücretleri oldukça yüksektir. Mesleki eğitimini tamamlayanlar, tecrübe, çalışma yılı ve pozisyonlarına bağlı olarak asgari ücretin 4-10 katı ücret alabilmektedirler.


G-MESLEKTE İLERLEME

Dericilik Programı’ndan mazun olanlar ÖSYM tarafından açılan Dikey Geçiş Sınavında başarılı oldukları taktirde;

- Ege Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Deri ve Lif Teknolojisi lisans programına dikey geçiş yapabilirler

- Çalıştıkları kurum ve kuruluşların yönetim kademelerinde görev alabilirler.

BENZER MESLEKLER

Deri Teknolojisi Teknisyeni.

H- EK BİLGİLER


I-YARARLANILAN KAYNAKLAR

- http://www.iskur.gov.tr/mydocu/meslek/meslek91.html
- http://www.meslekrehberi.org/meslek-tanimlari/deri-teknikeri.html
-Meslek Yüksekokulları ile Açıköğretim Ön lisans programları Mezunlarının Lisans Öğrenimine Dikey Geçiş Sınavı-2006 Klavuzu.
-ÖSYS (Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Klavuzu- 2007.

İ-DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER

- İstanbul Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu.
- Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Ankara Meslek Danışma Merkezi,
- Bünyesinde Meslek Danışma Merkezi bulunan Türkiye iş Kurumu İl ve Şube Müdürlükleri

DERİCİLİK BÖLÜMÜ OLAN Üniversiteler

DERİCİLİK BÖLÜMÜ OLAN ÜNV.

Dericilik programının amacı, deri, yün işlenmesi ile ilgili teknolojiyi geliştirme alanında çalışacak insan gücünü yetiştirmek ve bu alanda araştırma yapmaktadır.

Programın Amacı: Dericilik programının amacı, hayvan derilerinin ve kürklerinin işlenmesi, boyanması ile ilgili çalışmaları yürütecek olan elemanları yetiştirmektir.

Programda Okutulan Belli Başlı Dersler:Dericilik programında kimya, fizik, kimya, temel matematik, deri histolojisi ve embriyolojisi, deri üretimi, küçükbaş deri işleme teknolojisi, deri kimyası, deri atıklarının kullanımı, derilerde kalite kontrol ve ham deri ticareti gibi dersler okutulur.

Gereken Nitelikler:Dericilik programında okumak isteyenlerin anatomi ve kimyaya ilgili, el ve parmaklarını ustalıkla kullanabilen kimseler olmaları beklenir.

Mezunların Kazandıkları Ünvan ve Yaptıkları İşler: Dericilik programını bitirenlere "Dericilik Teknikeri" ünvanı verilir. Dericilik teknikeri yaş deri ve pöstekilerin üzerindeki yabancı cisimlerin temizlenmesi, kimyasal eriyikler içinde bekletilerek tabaklanması, tabaklanan derinin yumuşatıldıktan sonra temizlenmesi, gerdirilmesi ve boyanması gibi işlerin yürütülmesini sağlar. Dericilik teknikeri deri ve lif teknolojisi alanında yetişen ziraat mühendisinin gözetim ve denetimi altında görev yapar.

Çalışma Alanları:Dericilik teknikeri, sektöre ve özel kuruluşlara ait deri işleme fabrika veya atölyelerinde görev alabilir.

Deri Yağlama Nedir ?

Yağlama :

Deriye yumuşaklık kazandırmak, kırılganlık ve sırça çatlamaların önüne geçmek, yırtılma mukavemetini arttırmak ve istenen tuşenin deriye kazandırılması için yapılır.

Retenaj Nedir ?

Retenaj : Derilerde tabaklamayla sağlanamayan eksiklikleri gidermek derideki istenmeyen özellikleri düzeltmek ve deriyi istenen özellik, görünüm ve tutumu vermek amacıyla yapılır.

Deri Boyama

Boyama : İstenilen renge derileri ulaştırmak amacıyla yapılır. Boyamada sırçadaki deri kusurları açık renge boyanır, eğer sırça çok zedelenmiş ise bu kısımlar koyu boyanır.Giysilik derilerde boyama da en çok aranan derinin homojen boyanması , kesitin tam olarak boyanması ve boyanın haslığının iyi olmasıdır. Bütün bunların iyi olması bu aşamaya kadar olan işlem basamaklarının en iyi şekilde yapılmasına bağlıdır.Yetersiz ıslatma, yetersiz kireçlik, yetersiz tabaklama ve yetersiz nötralizasyon boyaman kötü olmasına, abrajlama ve yüzeysel boyamaya neden olur.

Nötralizasyon Nedir ?

Nötralizasyon: Derinin katyonik (+) durumunu değiştirir.Nötralizasyon deriyi daha sonra deriye verilecek olan yağlama, dolgu ve boyama maddelerine hazırlamak amacı ile yapılır.

Tabaklama Nedir ?

Tabaklama: Deriyi bozulmaz hale getirmek için yapılır.Tabaklamanın iyi olması tümüyle derinin pikle pH’ ının homojen olarak ayarlanmasına ve bazifikasyon işlemine bağlıdır. Uygun ve homojen olmayan bir pikle pH’ ı bölgesel tabaklamaya, sertlik ve boşluğa sebep olur. Bu durumda yetersiz bir tabaklama olacağından derilerin mukavemeti de düşecektir. Deriye daha çok krom bağlanması amacı ile ; flotte miktarının düşük tutulması tabaklama süresinin uzatılması; tabaklama temperatürünün arttırılması; pH’ının arttırılması gibi önlemler alınabilir.

Pikle Nedir ?

Deriyi tabaklama işlemine hazırlamak ve tabaklayıcı maddenin deriye nüfuz edebileceği pH değerine getirmek amacı ile yapılır. Burada önemli husus kullanılan asit ve tuzun miktarlarıdır. Asit miktarı fazla olursa yada birden fazla miktarda asit banyoya verilirse, derinin sırçasının zedelenmesine ve yırtılma mukavemetinin düşmesine neden olunur.Giysilik derilerde ve diğer deri çeşitlerinde asit şişmesi istenmez.

Yağ Giderme

Derideki yağın uzaklaştırılması
Daha sonraki işlemlerin sağlıklı yürütülebilmesi ve bu kimyasalların deri içine nüfuziyetini kolaylaştırmak
Mamul deride yağ kusmasını önlemek
Bitmiş derinin kötü kokulardan arındırmak
Abrajsız düzgün boyama yapılmasını sağlamak
Finisaj işleminin düzgün yapılmasını temin etmek.

Kireçlik giderme - Sama

Kireçlik işlemi sırasında aktif uçların ortaya çıkarılması için şişirilen derilerin şişkinliğini indirmek ve derilere belli bir yumuşaklık esneklik kazandırmak. Deri pH’ ını kireç giderme sonrası yapılacak olan sama işlemi için uygun pH değerlerine getirmek. Deri bünyesinde lifsi yapıda bulunan ve ıslatmadan sama işlemine kadar yapılan işlem basamaklarında uzaklaştırılmamış olan eriyebilir proteinleri enzimler yardımı ile uzaklaştırmak. Kireçlik işleminde uzaklaştırılmamış kıl kökleri, epidermis ve pigment bakiyelerini uzaklaştırmaktır.

Kıl Giderme – Kireçlik

Epidermal yapıya etki ederek epidermis tabakasını, fibriler, olmayan yapıları, kıl ve kıl köklerini deriden uzaklaştırmak, proteinlerinin şişmesini sağlayarak deri strüktürünü açmak. Daha sonraki işlem basamaklarında kullanılacak kimyasal maddelerin bağ yapabileceği aktif karboksil ve amino gruplarının ortaya çıkmasını sağlamak. Derideki lesitin, sefalin gibi erime noktası düşük olan yağları sabunlaştırarak deriden uzaklaştırmaktır.

Islatma - Yumuşatma

Derilere konserveleme ve depolama sırasında kaybettikleri suyu geri kazandırarak derilerin konservasyon öncesi sahip olduğu nem ve tutuma getirmek, ham deri üzerindeki mikroorganizmaları kan, kir, tuz, çamur ve idrar gibi pisliklerden temizlemek, derinin yapısında bulunan ve suda çözünen albüminler ve nötral tuzlarda çözünen globülinler gibi eriyebilir proteinleri uzaklaştırmak amacını taşır.

Blöse (Tola) Ağırlık

Kireçlik aşamasından sonra etlenmiş halindeki derilerin ağırlığı.Tabaklamaya kadar olan aşamalarda ( kireç giderme, sama, yağ giderme, pikle,tabaklama) bu ağırlık baz alınır.

Pikle Deri Nedir ?

Eğer küçük baş giysilik söz konusuysa, yünü alınıp, kireçlik ve saması yapıldıktan sonra tuz ve asitle düşük pH'ta (1,5-2) korunarak satışa / işlentiye ayrılmış yarı mamul deridir. Kürk süette ise yün alma aşaması söz konusu değil ama bu şekilde satışa sunulmaz. Sığırda da giysilik gibi ama yarı mamul olarak pikle deriler pek satışa sunulmaz. Çok az uygulaması vardır.

Yaş Ham Deri nedir ?

Green Hide(s): Hemen hemen taze sırttan düşme ham deridir.

Salamura Deri ya da Salamura Ham Deri : Salted/ Cured Hide(s): Tuzlanarak kısmen suyu uzaklaştırılarak konserve edilmiş ham deridir.

Yaş Ham Deri Ağırlıkları

a) Tuzlu yaş koyun derilerinin ağırlıklı ortalamaya esas olan değerleri 3-5 kg/ adet olduğu için:



-Tuzlu yaş koyun derilerinin ortalama ağırlığının 4 kg/adet,



-Koyun derilerinin ortalama bloze ağırlığının 2,6 kg/ adet,



-Bir koyun derisinin ortalama veriminin 65 dm2 mamul, deri olduğu kabul edilir.





b) Tuzlu yaş kuzu derilerinin ağırlıklı ortalamaya esas olan değerleri 1,5-2,5 kg/adet arasında olduğu için:



-Tuzlu yaş kuzu derilerinin ortalama ağırlığının 2 kg/adet,



-Kuzu derilerinin ortalama bloze ağırlığının 1,3 kg/ adet,



-Bir kuzu derisinin ortalama veriminin 40 dm2 mamul, deri olduğu kabul edilir.



c) Tuzlu yaş keçi derilerinin ağırlıklı ortalamaya esas olan değerleri 3,2-5,2 kg/adet arasında olduğu için:



-Tuzlu yaş keçi derilerinin ortalama ağırlığının 4,2 kg/adet,



-Keçi derilerinin ortalama bloze ağırlığının 2,750 kg/adet,



-Bir keçi derisinin ortalama veriminin 60 dm2 mamul, deri olduğu kabul edilir.



d) Tuzlu yaş oğlak derilerinin ağırlıklı ortalamaya esas olan değerleri 1-3 kg/adet



arasında olduğu için:

-Tuzlu yaş oğlak derilerinin ortalama ağırlığının 2kg/adet,



-Oğlak derilerinin ortalama bloze ağırlığının 1,2 kg/ adet,



-Bir oğlak derisinin ortalama veriminin 36 dm2 mamul, deri olduğu kabul edilir.



e) Salamura sığır derilerinde verim (1 kg Ham deri için)

-Sığır Napada: 12-14 dm2



-Sığır Yüzlükte: 9-12 dm2 kabul edilir.

Deri Üretim Çeşitleri

Kapasite tespiti amacıyla, bu sanayi kolundaki üretim çeşitleri işleme tarzına göre aşağıda yazılı gruplar halinde toplanmıştır.

a) Büyükbaş-Harçlı (Bitkisel sepileme)

-Kösele

b) Büyükbaş-Kromlu (Mineral sepileme)

-Videla

-Kromlu kösele (koşumluk-kayışlık)

-Saplı kösele

-Antilop

-Rugan

-Süet

-Napa

-Saraciyelik deriler

-Astarlık Deriler

c) Küçükbaş-Kromlu (Mineral sepileme)

-Süet

-Rugan

-Glase

-Kürk-Süet

-Elbiselik deriler (napa-zig)

-Eldivenlik deriler

-Astarlık deriler

-Saraciyelik deriler

-Yüzlük deriler

d) Pikle (salamura küçük baş)

e) Güderi-küçükbaş (yağ derisi)

f) Kürklü deriler (sentetik, organik ve karışık sepileme)

Deri Sektörünün Tanımı

Çeşitli hayvan derilerini çeşitli metodlar kullanarak sepileyen (deri işlentisi), muhtelif kullanma amaçlarına göre yarı mamül ve mamül deri hazırlayan imalat koluna deri işleme sanayi denir.

Deri Teorisi ve Deri İşleme Sanayisi

Deri işleme sanayiinde kullanılan teknolojiler büyük farklar göstermeyen aynı tür teknolojilerdir; yani kullanılan makineler ve üretim yöntemleri büyük farklar göstermez. Deri işlentisi nde ustalık bazı ayrıntıları etkili olarak kullanabilmek demektir. Kalite konusunun önemi bu yargıyı doğrulamaktadır. Aynı hammaddeden daha üstün kalitede deri elde etmek mümkündür. Bu da hemen hemen tümüyle deri işlenti safhalarında gösterilen sıkı kontrol ve ustalıkla sağlanmaktadır. Burada makinenin etkisini bir yana bırakmaksızın insan unsurunun önemli bir faktör olduğunu vurgulamak gerekir. Kalite konuşulduğunda maliyetlerin nasıl etkileneceği akla gelmektedir. Oysa maliyetlerin ana dilimi ham deriye ait olduğu ve makine parkında çok büyük ayrılıklar olmadığı için konu tümüyle üretimle ilgili insanların teknik seviyelerine bağlı olmaktadır. Bunun tek kelime ile karşılığı bu işin hangi seviyede bilindiğidir. Yoksa makine ve kimyasal madde değildir. Çünkü bunlar yeterli olmasa da kabul edilebilir seviyede elde vardır veya tedarik edilebilmektedir.



1. Sektörün Tanımı:

Çeşitli hayvan derilerini çeşitli metodlar kullanarak sepileyen (deri işlentisi), muhtelif kullanma amaçlarına göre yarı mamül ve mamül deri hazırlayan imalat koluna deri işleme sanayi denir.



2. Üretim Çeşitleri:

Kapasite tespiti amacıyla, bu sanayi kolundaki üretim çeşitleri işleme tarzına göre aşağıda yazılı gruplar halinde toplanmıştır.

a) Büyükbaş-Harçlı (Bitkisel sepileme)

-Kösele

b) Büyükbaş-Kromlu (Mineral sepileme)

-Videla

-Kromlu kösele (koşumluk-kayışlık)

-Saplı kösele

-Antilop

-Rugan

-Süet

-Napa

-Saraciyelik deriler

-Astarlık Deriler

c) Küçükbaş-Kromlu (Mineral sepileme)

-Süet

-Rugan

-Glase

-Kürk-Süet

-Elbiselik deriler (napa-zig)

-Eldivenlik deriler

-Astarlık deriler

-Saraciyelik deriler

-Yüzlük deriler

d) Pikle (salamura küçük baş)

e) Güderi-küçükbaş (yağ derisi)

f) Kürklü deriler (sentetik, organik ve karışık sepileme)



3. Yaş Ham Deri Ağırlıkları:



a) Tuzlu yaş koyun derilerinin ağırlıklı ortalamaya esas olan değerleri 3-5 kg/ adet olduğu için:



-Tuzlu yaş koyun derilerinin ortalama ağırlığının 4 kg/adet,



-Koyun derilerinin ortalama bloze ağırlığının 2,6 kg/ adet,



-Bir koyun derisinin ortalama veriminin 65 dm2 mamul, deri olduğu kabul edilir.





b) Tuzlu yaş kuzu derilerinin ağırlıklı ortalamaya esas olan değerleri 1,5-2,5 kg/adet arasında olduğu için:



-Tuzlu yaş kuzu derilerinin ortalama ağırlığının 2 kg/adet,



-Kuzu derilerinin ortalama bloze ağırlığının 1,3 kg/ adet,



-Bir kuzu derisinin ortalama veriminin 40 dm2 mamul, deri olduğu kabul edilir.



c) Tuzlu yaş keçi derilerinin ağırlıklı ortalamaya esas olan değerleri 3,2-5,2 kg/adet arasında olduğu için:



-Tuzlu yaş keçi derilerinin ortalama ağırlığının 4,2 kg/adet,



-Keçi derilerinin ortalama bloze ağırlığının 2,750 kg/adet,



-Bir keçi derisinin ortalama veriminin 60 dm2 mamul, deri olduğu kabul edilir.



d) Tuzlu yaş oğlak derilerinin ağırlıklı ortalamaya esas olan değerleri 1-3 kg/adet



arasında olduğu için:

-Tuzlu yaş oğlak derilerinin ortalama ağırlığının 2kg/adet,



-Oğlak derilerinin ortalama bloze ağırlığının 1,2 kg/ adet,



-Bir oğlak derisinin ortalama veriminin 36 dm2 mamul, deri olduğu kabul edilir.



e) Salamura sığır derilerinde verim (1 kg Ham deri için)

-Sığır Napada: 12-14 dm2



-Sığır Yüzlükte: 9-12 dm2 kabul edilir.



f) Kürk-Süet ve napalan işlentisi için kullanılan kuzu ve koyun ham derilerinin



ortalama ağırlıkları ile işlentisi bitirilmiş (mamul) derilerdeki ortalama verim aşağıdaki

şekildedir.

4) Bazı Tanımlar :


Yaş Ham Deri: Green Hide(s): Hemen hemen taze sırttan düşme ham deridir.


Salamura Deri ya da Salamura Ham Deri : Salted/ Cured Hide(s): Tuzlanarak kısmen



suyu uzaklaştırılarak konserve edilmiş ham deridir.


Pikle Deri: Eğer küçük baş giysilik söz konusuysa, yünü alınıp, kireçlik ve saması



yapıldıktan sonra tuz ve asitle düşük pH'ta (1,5-2) korunarak satışa / işlentiye



ayrılmış yarı mamul deridir. Kürk süette ise yün alma aşaması söz konusu değil ama



bu şekilde satışa sunulmaz. Sığırda da giysilik gibi ama yarı mamul olarak pikle



deriler pek satışa sunulmaz. Çok az uygulaması vardır.


Blöse (Tola) Ağırlık: Kireçlik aşamasından sonra etlenmiş halindeki derilerin ağırlığı.



Tabaklamaya kadar olan aşamalarda ( kireç giderme, sama, yağ giderme, pikle,



tabaklama) bu ağırlık baz alınır.



5) Deri işlenti basamaklarının amaçları:


Islatma - Yumuşatma :

Derilere konserveleme ve depolama sırasında kaybettikleri suyu geri kazandırarak derilerin konservasyon öncesi sahip olduğu nem ve tutuma getirmek, ham deri üzerindeki mikroorganizmaları kan, kir, tuz, çamur ve idrar gibi pisliklerden temizlemek, derinin yapısında bulunan ve suda çözünen albüminler ve nötral tuzlarda çözünen globülinler gibi

eriyebilir proteinleri uzaklaştırmak amacını taşır.

Kıl Giderme – Kireçlik : Epidermal yapıya etki ederek epidermis tabakasını, fibriler, olmayan yapıları, kıl ve kıl köklerini deriden uzaklaştırmak, proteinlerinin şişmesini sağlayarak deri strüktürünü açmak. Daha sonraki işlem basamaklarında kullanılacak kimyasal maddelerin bağ yapabileceği aktif karboksil ve amino gruplarının ortaya çıkmasını sağlamak. Derideki lesitin, sefalin gibi erime noktası düşük olan yağları sabunlaştırarak deriden uzaklaştırmaktır.


Kireçlik giderme - Sama : Kireçlik işlemi sırasında aktif uçların ortaya çıkarılması için şişirilen derilerin şişkinliğini indirmek ve derilere belli bir yumuşaklık esneklik kazandırmak. Deri pH’ ını kireç giderme sonrası yapılacak olan sama işlemi için uygun pH değerlerine getirmek. Deri bünyesinde lifsi yapıda bulunan ve ıslatmadan sama işlemine kadar yapılan işlem basamaklarında uzaklaştırılmamış olan eriyebilir proteinleri enzimler yardımı ile uzaklaştırmak. Kireçlik işleminde uzaklaştırılmamış kıl kökleri, epidermis ve pigment bakiyelerini uzaklaştırmaktır.


Yağ Giderme :

Derideki yağın uzaklaştırılması

Daha sonraki işlemlerin sağlıklı yürütülebilmesi ve bu kimyasalların deri içine nüfuziyetini kolaylaştırmak

Mamul deride yağ kusmasını önlemek

Bitmiş derinin kötü kokulardan arındırmak

Abrajsız düzgün boyama yapılmasını sağlamak

Finisaj işleminin düzgün yapılmasını temin etmek.

Pikle :

Deriyi tabaklama işlemine hazırlamak ve tabaklayıcı maddenin deriye nüfuz edebileceği pH değerine getirmek amacı ile yapılır. Burada önemli husus kullanılan asit ve tuzun miktarlarıdır. Asit miktarı fazla olursa yada birden fazla miktarda asit banyoya verilirse, derinin sırçasının zedelenmesine ve yırtılma mukavemetinin düşmesine neden olunur.Giysilik derilerde ve diğer deri çeşitlerinde asit şişmesi istenmez.


Tabaklama: Deriyi bozulmaz hale getirmek için yapılır.Tabaklamanın iyi olması tümüyle derinin pikle pH’ ının homojen olarak ayarlanmasına ve bazifikasyon işlemine bağlıdır. Uygun ve homojen olmayan bir pikle pH’ ı bölgesel tabaklamaya, sertlik ve boşluğa sebep olur. Bu durumda yetersiz bir tabaklama olacağından derilerin mukavemeti de düşecektir. Deriye daha çok krom bağlanması amacı ile ; flotte miktarının düşük tutulması tabaklama süresinin uzatılması; tabaklama temperatürünün arttırılması; pH’ının arttırılması gibi önlemler alınabilir.


Nötralizasyon: Derinin katyonik (+) durumunu değiştirir.Nötralizasyon deriyi daha sonra deriye verilecek olan yağlama, dolgu ve boyama maddelerine hazırlamak amacı ile yapılır.


Boyama : İstenilen renge derileri ulaştırmak amacıyla yapılır. Boyamada sırçadaki deri kusurları açık renge boyanır, eğer sırça çok zedelenmiş ise bu kısımlar koyu boyanır.Giysilik derilerde boyama da en çok aranan derinin homojen boyanması , kesitin tam olarak boyanması ve boyanın haslığının iyi olmasıdır. Bütün bunların iyi olması bu aşamaya kadar olan işlem basamaklarının en iyi şekilde yapılmasına bağlıdır.Yetersiz ıslatma, yetersiz kireçlik, yetersiz tabaklama ve yetersiz nötralizasyon boyaman kötü olmasına, abrajlama ve yüzeysel boyamaya neden olur.

Retenaj :

Derilerde tabaklamayla sağlanamayan eksiklikleri gidermek derideki istenmeyen özellikleri düzeltmek ve deriyi istenen özellik, görünüm ve tutumu vermek amacıyla yapılır.


Yağlama :

Deriye yumuşaklık kazandırmak, kırılganlık ve sırça çatlamaların önüne geçmek, yırtılma mukavemetini arttırmak ve istenen tuşenin deriye kazandırılması için yapılır.